Η όμορφη ιστορία του Καρυοθραύστη!
Ο Καρυοθραύστης, που τις μέρες των Χριστουγέννων καμαρωτός και με το σπαθί μέσα στην μεγαλοπρεπή φορεσιά του «φυλάει» σπίτια και καταστήματα, είναι μια από τις πιο αγαπημένες φιγούρες της γιορτινής μας πραγματικότητας.
Πώς όμως ένα εργαλείο που σπάει καρύδια πήρε ανθρώπινη μορφή, έγινε κούκλα και παιχνίδι των παιδιών, διακοσμητικό αντικείμενο, και μέρος της χριστουγεννιάτικης παράδοσης τόσων πολλών λαών στον κόσμο;
Μια φορά κι έναν καιρό λοιπόν, σύμφωνα με τα στοιχεία του Μουσείου του Καρυοθραύστη (www.nutcrackermuseum.com)- υπάρχει και τέτοιο μουσείο-, κάποιοι τεχνίτες κατασκεύασαν καρυοθραύστες, που δεν είχαν την συνηθισμένη μορφή του εργαλείου, εκείνη δηλαδή που μοιάζει με πένσα, αλλά μορφές διαφόρων ζώων, προσθέτοντας έτσι στη λειτουργικότητα του εργαλείου και λίγη καλλιτεχνική φαντασία.
Μερικούς αιώνες αργότερα, και συγκεκριμένα γύρω στο 1830 η φαντασία των κατασκευαστών έγινε ακόμα πιο δημιουργική και οι καρυοθραύστες απέκτησαν μορφές μικρόσωμων ανδρών των οποίων το στόμα ανοιγόκλεινε με τον μοχλό του εργαλείου, σπάζοντας τα καρύδια.
Η πρώτη όμως μεγάλη ανατροπή στην ιστορία του Καρυοθραύστη συνέβη το 1865 όταν ένας Γερμανός ξυλουργός, που ζούσε σ’ ένα χωριό κάπου στα σύνορα μεταξύ Γερμανίας και Τσεχίας, διάβασε ένα παραμύθι από το οποίο πήρε την ιδέα να φτιάξει καρυοθραύστες κούκλες με τη μορφή ενός μικρού στρατιώτη, και αυτές έγιναν αμέσως ανάρπαστες.
Το παραμύθι ήταν «O βασιλιάς Καρυοθραύστης και ο φτωχός Ράινχολντ» του συγγραφέα Χάινριχ Χόφμαν, ο οποίος το είχε εμπνευστεί από ένα πιο παλιό παραμύθι με τίτλο: «Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών» του Ερνστ Χόφμαν.
Το γεγονός ότι αυτό το πιο παλιό παραμύθι είχε την τύχη να ταξιδέψει κι εκτός συνόρων της Γερμανίας χάρη στη διασκευή του από έναν μεγάλο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τον Αλέξανδρο Δουμά, είχε ως αποτέλεσμα να εμπνεύσει έναν από τους μεγαλύτερους μουσουργούς όλων των εποχών, τον Πιοτρ Τσαϊκόφσκι, για να συνθέσει την αριστουργηματική μουσική ενός μπαλέτου που έμελλε να γίνει πολύ διάσημο, του «Καρυοθραύστη».
Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης το 1892, προκαλώντας έτσι τη δεύτερη μεγάλη ανατροπή στην ιστορία του Καρυοθραύστη.
Γιατί ως γνωστόν το παραμύθι όπως και το μπαλέτο που βασίστηκε σ’ αυτό, διαδραματίζονται τις μέρες των Χριστουγέννων, και ο πρωταγωνιστής του, ο ηρωϊκός Καρυοθραύστης, είναι, σύμφωνα πάντα με το παραμύθι, μια κούκλα που δόθηκε ως χριστουγεννιάτικο δώρο σ’ ένα μικρό κοριτσάκι.
Με το πέρασμα του χρόνου λοιπόν δεν μπορούσε να συμβεί τίποτα διαφορετικό απ’ ότι συνέβη: Ο Καρυοθραύστης ο ήρωας του παραμυθιού και πρωταγωνιστής του μπαλέτου, δεν κατάφερε μόνο να μπει στις καρδιές μικρών και μεγάλων. Βγήκε από τις σελίδες του βιβλίου, κατέβηκε από τη σκηνή του θεάτρου και κέρδισε μια περίοπτη θέση στις χριστουγεννιάτικες παραδόσεις τους!
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι, εκτός από τη λογοτεχνία και τη μουσική, στη δημοτικότητα του Καρυοθραύστη συνέβαλαν και οι γιορτινές παραδόσεις πολλών λαών της κεντρικής Ευρώπης. Ας μην ξεχνάμε ότι τα καρύδια και γενικά οι ξηροί καρποί είχαν πάντα τιμητική θέση στα γιορτινά τραπέζια, επομένως ο καρυοθραύστης δεν έλειπε από κανένα σπίτι. Και τι καλύτερο από έναν καρυοθραύστη με τη μορφή ενός ισχυρού και επιβλητικού στρατιώτη – φύλακα που, όπως πολλοί πίστευαν, θα τους φέρει τύχη, θα διώξει τα κακά πνεύματα και θα προστατέψει το σπίτι;