Ο φωτορεπόρτερ… των πέντε ηπείρων μιλάει για την ειρηνική ζωή των Ελλήνων της Ουκρανίας πριν από τον πόλεμο
Γεννήθηκε κάτω από την Ακρόπολη των Αθηνών και τον καταγάλανο Αττικό ουρανό από γονείς ορεσίβιους Αρκάδες. Έχει ταξιδέψει και στις πέντε ηπείρους, σε εκατό χώρες και όπως αποκαλύπτει κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας «δεν έχω πάει μόνο στη Λευκορωσία, στη Χαβάη και στη Βόρεια Κορέα».
Ο βραβευμένος φωτορεπόρτερ και πρόεδρος της Π.Ε.Φ.Φ.Ε.Ε. (Πανελλήνια Ένωση Φωτοειδησεογράφων Φωτογράφων & Εικονοληπτών Επίκαιρων) με καταγωγή από τη Γορτυνία, Βασίλης Κουτρουμάνος είναι πανταχού παρών. Σε κάθε σημαντικό γεγονός ανά τον κόσμο, είναι εκεί για να το απαθανατίσει με το φωτογραφικό του φακό.
Όπως είχε κάνει και πριν από αρκετά χρόνια, όταν πραγματοποίησε ένα οδοιπορικό σε διάφορες πόλεις της Ουκρανίας, συνοδεύοντας τον αείμνηστο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Τότε ήταν που γνώρισε από κοντά τον Ελληνισμό που κατοικούσε στη Μαριούπολη. Άνθρωποι με τους οποίους ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς και θέλοντας να τους τιμήσει, τους αφιέρωσε μια ολόκληρη έκθεση φωτογραφίας με τον τίτλο «Η ειρηνική Μαριούπολη των Ελλήνων», τα έσοδα της οποίας θα διατεθούν σε όσους από αυτούς φιλοξενούνται στη χώρα μας μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στη χώρα του γαλάζιου και του κίτρινου…
Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά
Πότε ήταν η πρώτη φορά που πήγατε στη Μαριούπολη και με ποια αφορμή;
Το 2001, όταν ήταν αντιδήμαρχος Ζωγράφου η Τώνια Καλύβα και δήμαρχος ο Γιάννης Καζάκος πήγα για πρώτη φορά στη Μαριούπολη και σε διάφορες πόλεις της Ουκρανίας, όπως το Κίεβο και την κωμόπολη Σαρτανά. Αφορμή για το ταξίδι αυτό στάθηκε η αδελφοποίηση -το 1999- του δήμου Ζωγράφου με το δήμο Σαρτανά (ιδρύθηκε το 1780 από Έλληνες της Κριμαίας δημιουργώντας τη Μαριούπολη και άλλα 24 χωριά, ανάμεσά τους και την κωμόπολη Σαρτανά).
Ο πληθυσμός της περιοχής πριν από τους βομβαρδισμούς ανερχόταν στους 10.000 κατοίκους και οι 9.000 εξ αυτών ήταν Έλληνες. Η Μαριούπολη και οι γύρω περιοχές είναι στην πέμπτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη με τα μέρη όπου ζουν οι περισσότεροι Έλληνες της διασποράς. Το όνομα της συγκεκριμένης πόλης λένε ότι προέρχεται από το όνομα της Παναγίας, το οποίο βέβαια οι Ρώσοι το αμφισβητούν.
Αργότερα επισκεφθήκαμε ξανά τα ίδια μέρη και με άλλες αφορμές, όπως όταν έγιναν τα εγκαίνια του Κέντρου Απόδημου Ελληνισμού, όταν ανεγέρθηκε ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου στη Μαριούπολη ή όταν συνόδευσα με την ιδιότητά μου ως φωτορεπόρτερ τον αείμνηστο Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια και τους εκάστοτε πρωθυπουργούς, υπουργούς και υφυπουργούς Εξωτερικών.
Τι θυμάστε από τους Έλληνες που ζούσαν εκεί, όσες φορές επισκεφθήκατε τη Μαριούπολη;
Χωρίς αμφιβολία μπορώ να πω ότι ήταν πιο Έλληνες από εμάς εδώ στην Ελλάδα. Αυτό φαινόταν από πολλά πράγματα, όπως για παράδειγμα από τις εκδηλώσεις που διοργάνωναν, όπου ξεχύνονταν στους δρόμους με καμάρι και έκαναν παρελάσεις με άπειρες γαλανόλευκες σημαίες να κυματίζουν παντού!
Το ζούσαν πραγματικά και έντονα ό,τι είχε να κάνει με γιορτές, παραδόσεις και έθιμα, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει συνήθως εδώ, όπου αρκετές φορές θεωρούμε κακόγουστους ακόμη και τους στολισμούς με τα σημαιάκια στις εθνικές επετείους. Δεν θα ξεχάσω ποτέ πόσο έντονα είχα βιώσει και ένα Πάσχα που έκανα εκεί μαζί τους, όπου ειλικρινά δεν μου έλειψε τίποτα από την πατρίδα.
Θυμάμαι ότι μιλούσαν πολύ καλά την ελληνική γλώσσα και μπορούσες άψογα να συνεννοηθείς μαζί τους, κάτι άλλωστε που είδαμε και το τελευταίο διάστημα με αφορμή τα τραγικά γεγονότα του πολέμου στην Ουκρανία, όπου όσοι Έλληνες συνδέονταν τηλεοπτικά και μιλούσαν από εκεί, μιλούσαν όλοι πολύ όμορφα και κατανοητά.
Μέχρι σήμερα δεν ξεχνώ το πόσο απολάμβανα να περιφέρομαι στους δρόμους και να ανακατεύομαι με τον κόσμο για να μπορέσω να βγάλω φωτογραφίες από την καθημερινότητα και τον τρόπο ζωής τους.
Επιδίωκα εκτός από τις επίσημες φωτογραφίες που έβγαζα ως φωτορεπόρτερ με τους πολιτικούς, να απαθανατίζω και απλές, ανθρώπινες στιγμές που διαδραματίζονταν στο δρόμο. Στη λαϊκή αγορά, στα καταστήματα, στις αυλές των σπιτιών, στα πικ-νικ που έκαναν κάθε Κυριακή στο ποτάμι. Με καλούσαν πολύ συχνά να φάμε μαζί, σε διάφορες γιορτές και στα οικογενειακά τραπέζια.
Επίσης, μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση και το πόσο περιποιημένες ήταν οι γυναίκες από το πρωί μέχρι το βράδυ, ακόμη και όταν πήγαιναν για να ξεκινήσουν τη βάρδια στα δύο μεγάλα εργοστάσια, που τώρα πια έχουν καταστραφεί μετά το βομβαρδισμό. Και φυσικά δεν θα ξεχάσω και κάτι ακόμη, που σε όποια χώρα του εξωτερικού κι αν έχω ταξιδέψει, το βλέπω: οι άνθρωποι εκεί χαμογελούν. Στην Ελλάδα όμως όχι…
Είχατε επισκεφθεί και το ελληνικό σχολείο της πόλης, όπου ήσασταν αυτός που ίδρυσε και εξόπλισε τη βιβλιοθήκη του. Μιλήστε μας γι’αυτήν την εμπειρία.
Όταν διαπίστωσα με τα ίδια μου τα μάτια ότι τα παιδάκια εκεί στο σχολείο, διψούσαν για μάθηση, αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω κάτι κι εγώ για να συνεισφέρω στην εκπαίδευσή τους. Μπορώ να πω ότι μετά τη γέννηση της κόρης μου, η αμέσως επόμενη πολύτιμη πράξη που έκανα χωρίς κανέναν απολύτως ιδιοτελή σκοπό ήταν η οργάνωση και ο εξοπλισμός της σχολικής βιβλιοθήκης του ελληνικού σχολείου στη Μαριούπολη.
Δυστυχώς πλέον δεν υπάρχει ούτε ίχνος από το σχολείο, τη βιβλιοθήκη και ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους μετά τους πρόσφατους βομβαρδισμούς στην περιοχή…
Είχα καταφέρει να συγκεντρώσω μόνος μου περίπου 2.000 ολοκαίνουρια βιβλία από όλους τους εκδοτικούς οίκους της Ελλάδας, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν χωρίς δεύτερη σκέψη! Μόλις τα πήρα στα χέρια μου, τα συσκεύασα και τα πήγα ο ίδιος οδικώς στο σχολείο αναλαμβάνοντας όλα τα έξοδα, γιατί ήθελα οπωσδήποτε να πραγματοποιήσω αυτό που είχα υποσχεθεί στον εαυτό μου.
Έχουν περάσει από τότε είκοσι χρόνια και ακόμη συγκινούμαι κάθε φορά που το φέρνω στο μυαλό μου. Με είχε τιμήσει και ο ίδιος ο δήμαρχος της πόλης, όταν μου απένειμε βραβείο γι’αυτήν την πρωτοβουλία, διοργανώνοντας μέχρι και ξεχωριστή γιορτή!
Να αποκαλύψω σε αυτό το σημείο ότι τους επόμενους δυο μήνες δρομολογούνται ενέργειες σε συνεργασία με κάποιους βουλευτές και Πόντιους στη Θεσσαλονίκη, για να οργανώσουμε ταξίδι έτσι ώστε να πάμε οι ίδιοι σε διάφορες πόλεις της Ουκρανίας μετά τα όσα συνέβησαν, στο πλαίσιο ανθρωπιστικής βοήθειας. Ελπίζω να το κατορθώσουμε.
Κρατήσατε επαφές μέχρι σήμερα με κάποιους από τους Έλληνες που γνωρίσατε τότε;
Ένα ζευγάρι δημοσιογράφων που γνωρίζω και με το οποίο έχω επικοινωνία, ήρθε εδώ και λίγο καιρό στην Ελλάδα από τη Μαριούπολη μαζί με τα δύο τους παιδιά και τώρα τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, εκείνοι εργάζονται στο δήμο Ζωγράφου και έχουν εγκατασταθεί στη Ραφήνα. Ήρθαν με το πρώτο κομβόι των δημοσιογράφων που είχαν πάει στην Ουκρανία για να καλύψουν τα γεγονότα μετά το ξέσπασμα του πολέμου με τη Ρωσία.
Επίσης, έχω κρατήσει επαφές και με άλλους από τους Έλληνες που έφυγαν από την Ουκρανία για να σωθούν, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο. Άλλοι πάλι προτίμησαν να παραμείνουν στη χώρα τους και ό,τι γίνει. Δεν βρήκαν το κουράγιο να τα παρατήσουν όλα πίσω τους και να φύγουν. Μένουν πλέον στα καταφύγια, καθώς το κάθε λεπτό που περνάει, ίσως και να είναι μοιραίο για τη ζωή τους. Δεν υπάρχουν πια ούτε σπίτια, ούτε δρόμοι, ούτε νοσοκομεία, ούτε εργοστάσια, ούτε τίποτα μετά τους βομβαρδισμούς…
Ποια θα λέγατε ότι ήταν μέχρι στιγμής η πιο συγκλονιστική στιγμή που ζήσατε σε κάποιο από τα ταξίδια σας ανά τον κόσμο;
Η πρώτη που μου έρχεται στο μυαλό είναι κατά τη διάρκεια του ταξιδιού που είχα κάνει στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, στις 20-29 Μαΐου 2007 ως ο μοναδικός επίσημος φωτορεπόρτερ που συνόδευε τον τότε πρωθυπουργό, Κώστα Καραμανλή.
Κάναμε ενδιάμεση στάση στη Σιγκαπούρη και λίγο πριν φτάσουμε στη Νέα Ζηλανδία έβρεχε καταρρακτωδώς. Ήμουν εξαντλημένος αλλά δεν το έδειχνα, ήθελα και σε αυτήν τη στιγμή να είμαι επαγγελματίας. Φορούσα το κοστούμι μου και ήμουν φορτωμένος με το φωτογραφικό εξοπλισμό έτοιμος να απαθανατίσω με το φακό μου το καθετί. Το θυμάμαι σαν σήμερα, ότι αμέσως μόλις προσγειωθήκαμε και πάτησα το πόδι μου στο χώμα, εν μέσω όλης της έντονης κακοκαιρίας, έσκυψα συγκινημένος και το φίλησα.
Είχα καταφέρει σε δέκα χρόνια να πάω και στις πέντε ηπείρους, σε ηλικία σαράντα ετών. Τα είχε καταφέρει ένας άνθρωπος που από παιδί το ονειρευόταν και πέτυχε παρά το ότι ήταν από οικογένεια αγροτών χωρίς πολλά χρήματα και ανέσεις. Τελικά όλα γίνονται αν τα πιστεύουμε πραγματικά, προσπαθούμε συνεχώς και δεν τα παρατάμε στην πορεία. Κι ας υπάρχουν δυσκολίες και εμπόδια. Αν κάτι είναι να συμβεί, θα συμβεί!
Τι ακολουθεί από εδώ και στο εξής;
Ετοιμάζω δύο λευκώματα, τα οποία ελπίζω να μπορέσω να κυκλοφορήσω μέσα στο 2022. Το πρώτο θα καλύπτει την πορεία μου από το 1987-2022, με ιστορίες από το πολιτικό φωτορεπορτάζ που έκανα κατά τη διάρκεια των ταξιδιών μου, όπου θα περιλαμβάνονται «πικάντικα» παραλειπόμενα και διάφορα περιστατικά, τα οποία δεν τα γνωρίζουν πολλοί.
Το δεύτερο θα αναφέρεται σε όλα τα παγκόσμια αθλητικά γεγονότα που έχω καλύψει ως φωτορεπόρτερ και θα περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό υλικό με συνοδευτικά κείμενα που θα περιγράφουν την κάθε λεπτομέρεια. Μέσα στις σελίδες του συμπεριλαμβάνονται κείμενα και από είκοσι καταξιωμένους αθλητικούς δημοσιογράφους, οι οποίοι θα με τιμήσουν γράφοντας σε αυτό.
Θέλω ακόμη να τονίσω ότι είμαι πολύ περήφανος που σε αυτό το βιβλίο θα κάνει τις μεταφράσεις η 14χρονη κόρη μου, Παρασκευή Κουτρουμάνου, η οποία θα αναλάβει να μεταφέρει τα κείμενα στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.
Επίσης, προγραμματίζεται να μεταφερθεί η έκθεση με τις φωτογραφίες μου από τη Μαριούπολη και σε άλλους δήμους της Ελλάδας και παράλληλα ετοιμάζομαι και για την κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων 2024 στο Παρίσι, κάτι που είναι άλλος ένας σημαντικός στόχος μου ως επαγγελματίας φωτορεπόρτερ.