Τι μας “λένε” τα παιδιά μας μέσα από τις ζωγραφιές τους;
Η ζωγραφιά εκφράζει συναισθήματα, εμπεριέχει μηνύματα και προβάλλει τον συναισθηματικό και αντιληπτικό κόσμο του καλλιτέχνη. Δίνοντας, λοιπόν, σε ένα παιδί μια κόλλα χαρτί εκείνο αρχίζει και αποτυπώνει γραμμές και σχήματα με ποικιλία χρωμάτων. Γιατί όμως επιλέγει το ένα ή το άλλο αντικείμενο; Γιατί προτιμάει το κόκκινο από το κίτρινο ή το μπλε; Με δυο λόγια τι θέλει να μας πει το παιδί μέσα από τη ζωγραφιά του;
Το παιδικό σχέδιο άρχισε να απασχολεί όλο και περισσότερο τους μελετητές, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον τους για τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά ζωγραφίζουν και για την πιθανότητα να εκφράζουν συναισθήματα μέσα από τα αντικείμενα που επιλέγουν να σχεδιάσουν, τα χρώματα που βάζουν, το μέγεθος τους και τη συνολική οργάνωση της ζωγραφιάς τους.
Πιο συγκεκριμένα, οι βασικές αναπαραστάσεις σε μία παιδική ζωγραφιά είναι το σπίτι, το δέντρο και ο ήλιος.
Το σπίτι ως σύμβολο οικογενειακής θαλπωρής, θα αποτυπωθεί από το παιδί με μία καμινάδα που καπνίζει, με γλάστρες, με λάμπα αναμμένη. Ένα σπίτι «φρούριο» ζωγραφισμένο με κλειστά παράθυρα και σβηστή καμινάδα παραπέμπει σε προειδοποιητικά σήματα άμυνας και τάσεις απομόνωσης.
Το δέντρο εμφανίζεται στην ηλικία των 4ων με 5 ετών. Δέντρα που αναπτύσσονται προς τα πάνω με κλαδιά και φυλλώματα προς όλες τις κατευθύνσεις δείχνουν δυναμισμό ή ευαισθησία απέναντι στα ερεθίσματα και δεκτικότητα στην επικοινωνία. Σε αντίθεση με τα κλειστά φυλλώματα που συμβολίζουν μια προσωπικότητα φλεγματική, ελάχιστα δεκτική στις αλλαγές. Τα μαγικά δέντρα γεμάτα με φρούτα, ζαχαρωτά και δώρα συνιστούν ένδειξη σωματικών αναζητήσεων, κυρίως στην ηλικία των 5.
Ο ήλιος, που εμφανίζεται στα τέλη του 3ου έτους – αρχές 4ου, είναι το σύμβολο του πατέρα. Ένας ήλιος φωτεινός και γενναιόδωρος παραπέμπει σε διαφορετική σημειωτική από έναν ήλιο κόκκινο. επιθετικό ή έναν καταθλιπτικό και ανησυχητικό μαύρο.
Όμως ένα να μεμονωμένο σήμα, δεν αποτελεί από μόνο του στοιχείο συμπερασματικό. Όλα τα στοιχεία του ιχνογραφήματος ερευνώνται σε συνάρτηση με άλλους παράγοντες, όπως:
1. Το χρώμα. Στο αναπτυξιακό στάδιο (18 μηνών – 4 ετών) το παιδί δεν κάνει συνειδητές χρωματικές επιλογές. Συνήθως, στην ηλικία των 4ων με 6 ετών αρχίζουν να χρησιμοποιούν τα ζεστά χρώματα, κόκκινο και πορτοκαλί, λόγω του έντονου αυθορμητισμού τους, ενώ τα παιδιά άνω των 6 ζωγραφίζουν περισσότερο με ψυχρά χρώματα, όπως το πράσινο και το μπλε, γιατί τότε έχει αναπτυχθεί η αίσθηση ελέγχου.
2. Το μέγεθος των μορφών, κυρίως της ανθρώπινης μορφής – η οποία είναι πολύ σημαντική και σχετίζεται με την αυτοεκτίμηση και την προσωπική επάρκεια. Οι μικρές φιγούρες, για παράδειγμα, δηλώνουν ότι το παιδί θέλει να κρυφτεί από τους μεγάλους. Όταν όμως εδραιωθεί η σχέση και η εμπιστοσύνη, τότε το μέγεθος των μορφών αλλάζει.
3. Η συμπεριφορά του «ζωγράφου» κατά την εκτέλεση του έργου του. Από αυτήν αποκρυπτογραφείται η αυτοπεποίθηση, η φοβία, η ανησυχία, η αμηχανία.
Ένα παιδικό σχέδιο μπορεί να «μας πει πολλά», εφόσον λάβουμε υπόψη μας τα παραπάνω στοιχεία σε συνδυασμό με την ατομικότητα του παιδιού (φύλο, ηλικία κ. ά.), την ψυχοκινητική του ωριμότητα, τους πολιτισμικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Παρατηρείστε τα σχέδια των παιδιών σας! Θα μάθετε πολλά γι’ αυτά τα τόσο αγαπημένα σας πλάσματα.