Το άγχος στην παιδική ηλικία
Ως ενήλικες έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι τα παιδιά ζουν σ’ έναν κόσμο ανέμελο, απαλλαγμένο από άγχος και στενοχώριες. Στην πραγματικότητα όπως εξηγεί ο Γρηγόρης Βασιλειάδης, M.Sc. ,Ph.D., ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής στο aftognosia.gr, συμβαίνει συχνά το αντίθετο.
Τι είναι το στρες και τι το προκαλεί;
Το στρες είναι το συνδυασμένο αποτέλεσμα των απαιτήσεων που ασκούνται πάνω στο άτομο και της ικανότητάς του να ανταποκριθεί σ’ αυτές ικανοποιητικά. Οι παράγοντες που προκαλούν τέτοιες πιέσεις-απαιτήσεις μπορεί να προέρχονται τόσο από το εξωτερικό περιβάλλον (δηλ. την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο), όσο κι από τον ίδιο του τον εαυτό. Μάλιστα, οι πιέσεις που δέχεται το παιδί από τον εαυτό του μπορεί να είναι και οι πιο σημαντικές.
Γιατί τα παιδιά;
Το στρες επηρεάζει κάθε άτομο που έχει την αίσθηση ότι το βαραίνουν πολλά πράγματα που δυσκολεύεται να «σηκώσει», ή να αλλάξει. Από αυτό το βίωμα δεν εξαιρούνται τα παιδιά.
Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας η απομάκρυνση από τους γονείς τους είναι η σημαντικότερη πηγή άγχους κι εκνευρισμού. Όσο μικρότερο σε ηλικία είναι το παιδί τόσο ισχυρότερη είναι και η επίδραση του αποχωρισμού από τους γονείς του.
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις (από το δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) και οι κοινωνικές πιέσεις – ιδιαίτερα η ανάγκη του παιδιού να ενσωματωθεί με επιτυχία στην ομάδα των συνομηλίκων του – γίνονται πηγές έντονου άγχους.
Η ένταση και το είδος του στρες που βιώνει το παιδί σας έχει να κάνει και με άλλους παράγοντες. Σκεφτείτε: σας ακούει συχνά το παιδί σας να συζητάτε για προβλήματα που σας βασανίζουν στο χώρο της δουλειά σας, να ανησυχείτε για την αρρώστια κάποιου συγγενή, ή να μαλώνετε με τον/την σύντροφό σας για οικονομικά θέματα;
Επίσης, κάποιοι παράγοντες που μπορεί να περιπλέξουν τα πράγματα είναι μια ασθένεια, ή ένα διαζύγιο. Όταν προστίθενται τέτοιου είδους καταστάσεις στις πιέσεις που το παιδί ήδη αντιμετωπίζει καθημερινά, τότε το στρες γίνεται πιο έντονο κι επώδυνο.
Πώς θα καταλάβετε εάν το παιδί σας είναι αγχωμένο;
Δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνετε πότε το παιδί σας βιώνει έντονο άγχος. Βραχυπρόθεσμες αλλαγές στη συμπεριφορά του, όπως τα σκαμπανεβάσματα στη διάθεσή, η ξαφνική κι έντονη κινητικότητα, η επιθετικότητα, οι αλλαγές στον τρόπο και τις ώρες που κοιμάται, το «βρέξιμο» του κρεβατιού του μπορεί να είναι σημάδια έντονου στρες.
Κάποια παιδιά όταν διακατέχονται από στρες παρουσιάζουν και σωματικές ενοχλήσεις, όπως είναι οι επίμονοι στομαχόπονοι και οι πονοκέφαλοι. Άλλα έχουν δυσκολία στο να συγκεντρωθούν ή να ολοκληρώσουν τις εργασίες του σχολείου. Άλλα παιδιά κλείνονται στον εαυτό τους και ξοδεύουν τον περισσότερο χρόνο τους μόνα τους παρά με κάποια παρέα. Τα πιο μικρά παιδάκια αντιδρούν στο στρες ρουφώντας τον αντίχειρά τους, παίζοντας επίμονα με τα μαλλιά τους, ή σκαλίζοντας τη μύτη τους. Κάποια άλλα μπορεί να αρχίσουν να λένε ψέματα, να φέρονται ατίθασα κι εριστικά, ή να εναντιώνονται στην εξουσία.
– Πώς θα το βοηθήσετε να αντιμετωπίσει το στρες;
Ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας να αντιμετωπίσει το στρες είναι καταρχήν να δημιουργήσετε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για έναν δυνατό και υγιή οργανισμό. Η επαρκής ξεκούραση και η καλή διατροφή θα ενισχύσουν τις φυσικές άμυνες του παιδιού στην αντιμετώπιση του άγχους.
Εξίσου, μεγάλης σημασίας είναι η κατάλληλη συμπεριφορά, επικοινωνία και ενασχόληση του γονιού με το παιδί. Μάθετε να ξοδεύετε χρόνο με το παιδί σας καθημερινά. Όταν καταλάβετε ότι θέλει να σας μιλήσει ή απλά θέλει να βρίσκεται στον ίδιο χώρο με σας, μη χάνετε ευκαιρία να του δείξετε ότι είστε διαθέσιμοι. Σε οποιαδήποτε ηλικία βρίσκεται το παιδί αυτός ο ποιοτικός χρόνος που περνάτε μαζί του είναι πολύ σημαντικός τόσο για το ίδιο όσο και για την σχέση του μαζί σας.
Βοηθήστε το παιδί σας να αντιμετωπίσει το άγχος του συζητώντας μαζί του για τους λόγους που μπορεί να το προκαλούν. Από τη μεταξύ σας συζήτηση μπορεί να προκύψουν κάποιες καινούργιες ιδέες και λύσεις. Μπορείτε να δημιουργήσετε αντίστοιχες ευκαιρίες ξοδεύοντας περισσότερο χρόνο για συζήτηση με άλλους γονείς ή εκπαιδευτικούς, αναπτύσσοντας μαζί με το παιδί ένα πλάνο για σωματική άσκηση, ή κρατώντας ημερολόγιο.
Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε το παιδί σας ενημερώνοντάς το και προετοιμάζοντας το έδαφος για καταστάσεις που ενδεχομένως του δημιουργούν άγχος. Για παράδειγμα, φροντίστε να γνωρίζει το παιδί σας αρκετό καιρό πριν για το ραντεβού που έχει με τον γιατρό, και συζητείστε μαζί του για το τί πρόκειται να συμβεί εκεί.