Η συγκλονιστική ιστορία ζωής του Αφγανού διευθυντή του «Ελληνικού Φόρουμ για τους Πρόσφυγες» – Οι προβλέψεις του για το αύριο
Μια ακόμη μαύρη σελίδα έχει ξεκινήσει από την προηγούμενη Κυριακή για τον εδώ και χρόνια ταλαιπωρημένο λαό του Αφγανιστάν. Μετά από είκοσι χρόνια παρουσίας τους στη χώρα, οι δυνάμεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ αποχώρησαν, αφήνοντάς την στο έλεος των Ταλιμπάν.
Στην πρώτη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν, μετά την κατάληψη της Καμπούλ, βάλθηκαν να πείσουν τη διεθνή κοινή γνώμη για τις ειρηνικές προθέσεις τους, δείχνοντας πρόθυμοι να… βάλουν νερό στο κρασί τους αναφορικά με την εφαρμογή παλαιότερων τακτικών κοινωνικού σκοταδισμού και απαξίωσης των γυναικών.
Κατά πόσο είναι κάτι τέτοιο πιθανό; Πώς θα επηρεάσουν οι εξελίξεις την ενδοχώρα αλλά και όλο τον κόσμο και τι είναι αυτό που θα οδηγήσει τον αφγανικό λαό στο να αναγεννηθεί από τις «στάχτες» του; Ερωτήματα, στα οποία δίνει απαντήσεις ένας άνθρωπος, που έχει βιώσει σε πρώτο πρόσωπο το τι θα πει να πέφτεις στα χέρια των Ταλιμπάν και στο παρά ένα να γλιτώνεις.
Ο Yonous Muhammadi, Διευθυντής και Ιδρυτής του «Ελληνικού Φόρουμ για τους Πρόσφυγες» (“Greek Forum of Refugees”) και εκλεγμένο μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για θέματα Μετανάστευσης και Ασύλου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μιλάει στο lifesharing.gr.
Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά
Αναγκαστήκατε παλαιότερα να εγκαταλείψετε κι εσείς την πατρίδα σας, το Αφγανιστάν, για να γλιτώσετε από τους Ταλιμπάν. Ποιες εικόνες δεν μπορείτε μέχρι σήμερα να σβήσετε από τη μνήμη σας;
«Οι Ταλιμπάν με είχαν συλλάβει στο παρελθόν δύο φορές και με οδήγησαν στη φυλακή. Ακόμη είναι πολύ έντονες οι σκηνές από τότε και δεν υπάρχει ούτε μία φορά μέσα στην εβδομάδα, που να μην βλέπω εφιάλτες στον ύπνο μου. Ήταν το 1997, αμέσως μόλις κατέλαβαν την τελευταία πόλη του Αφγανιστάν, όταν σώθηκα κατά τύχη. Με βοήθησε μια γειτόνισσα και κάποιες γνωστές της, δίνοντάς μου να φορέσω μία γυναικεία μπούργκα και αφήνοντας με να μείνω για τρία μερόνυχτα μέσα στο σπίτι της, για να μην με δει κανείς. Με έψαχναν οι Ταλιμπάν, γιατί, έχοντας τελειώσει την Ιατρική Σχολή, εκείνη την εποχή συνεργαζόμουν ως νοσηλευτής με τον Ερυθρό Σταυρό και την ιρανική φιλανθρωπική οργάνωση “Ερυθρά Ημισέληνος” και βοηθούσαμε εκτοπισμένους από τις χώρες τους.
»Μετά από τρεις ημέρες κατάφερα να ξεφύγω και να ξεκινήσω το ταξίδι μου προς τη σωτηρία. Περπατούσα τρεις ημέρες στα βουνά, πολύ δύσκολη διαδρομή, μέχρι που έφτασα σε ένα χωριό στο Πακιστάν και με συνέλαβαν οι Ταλιμπάν καθώς προσπαθούσα να περάσω τα σύνορα. Μας έβαλαν όλους στη σειρά και σε ένα χαντάκι πυροβολούσαν έναν-έναν εν ψυχρώ, με μια σφαίρα κατευθείαν στο κεφάλι. Ήμουν πέμπτος στη σειρά και θυμάμαι ότι σκεφτόμουν πως σε λίγο θα ερχόταν και η δική μου σειρά. Το “παράπτωμά” μου κατά τους Ταλιμπάν, ήταν ότι είχα άλλη θρησκεία και προερχόμουν από άλλη φυλή από ό,τι εκείνοι, οπότε έπρεπε να πεθάνω.
»Κάποια στιγμή, βρήκαν κάπου εκεί δίπλα τα ιατρικά μου εργαλεία και τα χαρτιά μου, τα οποία είχα πάρει μαζί μου. Φώναξαν σε ποιον ανήκουν και βρήκα το θάρρος και τους είπα ότι ήταν δικά μου. Αμέσως μου φώναξαν: “Έλα”. Αυτή η λέξη ήταν που δεν μου κόστισε τη ζωή. Τους είπα ότι ήμουν και μέλος στους “Γιατρούς χωρίς Σύνορα” και ότι είχα βοηθήσει κατά καιρούς και Ταλιμπάν, οπότε με άφησαν να ζήσω και κατάφερα να συνεχίσω το ταξίδι μου.
»Μετά το 2000 προσπάθησαν να γυρίσω πάλι στην πατρίδα μου, γιατί στην ουσία δεν ήθελα ποτέ πραγματικά να φύγω από το Αφγανιστάν. Φτάνοντας όμως στο Ιράν, με συνέλαβαν ξανά και με οδήγησαν στη φυλακή για δεύτερη φορά. Έμεινα μέσα για 28 ημέρες μέχρι να μπορέσω να βγω και αφού πια είχα απογοητευτεί εντελώς, αποφάσισα να φύγω και έτσι βρέθηκα στην Ελλάδα. Κανείς, όμως δεν θέλει να φύγει ποτέ από την πατρίδα του. Αναγκάζεται να φύγει…».
Οι Ταλιμπάν ισχυρίζονται ότι αυτήν τη φορά επιθυμούν «ειρηνικές σχέσεις» με άλλους λαούς και ότι θα «σεβαστούν» τα δικαιώματα των ντόπιων. Τι κρύβεται πίσω από αυτήν την τακτική;
«Τον περασμένο Φεβρουάριο πήγα ξανά στο Αφγανιστάν μετά από 23 χρόνια. Πήγα στο χωριό μου. Και πάλι, μετά από τόσα χρόνια, επειδή κατάγομαι από την επαρχία Γκαζνί και πρέπει να περάσω από τον έλεγχο των Ταλιμπάν, όταν κατά την επιστροφή μου προς την Ελλάδα βρέθηκα στο σημείο της περιπολίας τους, περίπου 25 χιλιόμετρα έξω από την Καμπούλ, κόντεψαν να με σκοτώσουν(!). Δυστυχώς έχουν ακόμη την ίδια νοοτροπία και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ.
»Κρατώντας καλάσνικοφ και με την ίδια αγριότητα και τη γνωστή απαίσια συμπεριφορά, με έβαλαν στο αμάξι και με ρώτησαν ποιος είμαι. Ευτυχώς που ο οδηγός του αυτοκινήτου ήταν ξάδερφός μου και τους είπε ότι έχω μαγαζί με εμπορικά είδη. Επίσης, με ρώτησαν αν έχω κινητό και τους είπα ψέματα ότι το είχα ξεχάσει στο μαγαζί. Αν με κατέβαζαν εκεί και με έλεγχαν, θα το έβρισκαν κατευθείαν και φυσικά δεν υπήρχε περίπτωση να γλιτώσω.
»Κάθε λεπτό που περνάει, όταν πρόκειται για τον τρόπο που ενεργούν αυτοί οι άνθρωποι, μπορεί να είναι μοιραίο. Όταν υποψιάζονται κάποιον, τον σκοτώνουν αμέσως. Χωρίς δεύτερη σκέψη.
»Παρακολούθησα την πρώτη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν και μόνο ως εικόνα θα μπορούσε κανείς να δει όλα όσα είπαν σαν κάτι πραγματικά θετικό. Δηλαδή προσπαθούν να πείσουν για το ότι υπάρχει αμνηστία για όλους και ότι δεν έχουν εχθρότητα με κανέναν, ότι θέλουν να μιλήσουν με όλες τις δυνάμεις του Αφγανιστάν και ότι θα σεβαστούν τις γυναίκες. Η εικόνα, όμως από αυτό που όντως συμβαίνει και αυτό που θα ακολουθήσει, απέχει μακράν. Δεν πιστεύω τίποτε απολύτως από όλα όσα λένε. Ακόμη και με αυτήν την δήθεν καλή εικόνα που προσπάθησαν να βγάλουν προς τα έξω, δεν μπόρεσαν να κρύψουν την πραγματική βούλησή τους για το πώς σκοπεύουν να κινηθούν από εδώ και στο εξής.
»Πιστεύω ότι δύο είναι οι βασικοί λόγοι για τους οποίους θέλουν να δείξουν προς τα έξω το δήθεν καλό πρόσωπό τους. Πρώτον, επειδή έχουν την εμπειρία από παλαιότερα, ότι αν είναι απομονωμένοι από τη διεθνή κοινότητα και αν δεν καταφέρουν να κερδίσουν τον αφγανικό λαό, δεν θα μπορέσουν να κυβερνήσουν, οπότε θα πρέπει τουλάχιστον να δείξουν ότι αλλάζουν τη στάση τους. Δεύτερον, επειδή μέσα σε αυτά τα είκοσι χρόνια που προηγήθηκαν, παρ’όλο που η κατάσταση στη χώρα δεν ήταν ασφαλής και η κυβέρνηση που είχε δημιουργηθεί από την Αμερική ήταν μία “φούσκα” διεφθαρμένων και είχε αποκοπεί από τον αφγανικό λαό, η νέα γενιά άρπαξε “με νύχια και με δόντια” την ευκαιρία για να σπουδάσει.
»Πλέον έχει δημιουργηθεί μια γενιά εκατομμυρίων -πάνω από 3 εκατομμύρια γυναίκες είναι απόφοιτες πανεπιστημίου και 10 εκατομμύρια οι άνδρες. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν μεγαλώσει με μια νοοτροπία γνωρίζοντας τι σημαίνει ελευθερία, δημοκρατία, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επικοινωνία με τον κόσμο εκτός χώρας, επιλογή του να βγεις έξω ντυμένος όπως θες, να μιλάς όπως θες, να παντρευτείς όποιον θες ή και να θέλεις να παραμείνεις αδέσμευτος. Οι Ταλιμπάν τα έχουν καταλάβει όλα αυτά και έτσι θέλουν να δείξουν ότι έχουν αλλάξει αντίληψη σε σύγκριση με το παρελθόν και να πείσουν ότι αυτή η αλλαγή τους θα είναι μόνιμη. Ωστόσο, δυστυχώς δεν θα είναι».
Πώς σχολιάζετε την αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από τη χώρα, μετά από είκοσι χρόνια παρουσίας τους στην περιοχή;
«Η αποχώρησή τους έγινε σε μια στιγμή, που δυστυχώς άνοιξε την πόρτα στους Ταλιμπάν, για να μπουν και να καταλάβουν το Αφγανιστάν. Ο λαός έμεινε μόνος του. Η μεγάλη καταστροφή που ξεκίνησε από την Αμερική και έδωσε ψυχολογική και ουσιαστική στήριξη και αναγνώριση στους Ταλιμπάν, ήταν η συμφωνία που έκανε μαζί τους στο παρελθόν και τους αναγνώρισε ως μία πολιτική δύναμη στο Αφγανιστάν. Η κυβέρνηση που είχε δημιουργήσει μέχρι τώρα στο Αφγανιστάν η Αμερική, δεν ήταν οι Αφγανοί που έμεναν στο Αφγανιστάν. Όλοι τους έμεναν σε άλλες χώρες. Ποτέ δεν τοποθέτησαν κάποιον στην κυβέρνηση από το λαό που ζει εκεί και πονάει πραγματικά γι’αυτήν τη χώρα, όπως επίσης ούτε κάποιον εκπρόσωπο της νέας γενιάς.
»Αυτά είναι τα μεγάλα κενά, που σταδιακά έκαναν τους πολίτες να καταλάβουν ότι γι’αυτούς πλέον υπήρχε μόνο το κακό και το χειρότερο. Το κακό ήταν εκείνη η κυβέρνηση και το χειρότερο οι Ταλιμπάν. Τόσα χρόνια, λοιπόν ο λαός στήριζε αναγκαστικά τους προηγούμενους αλλά πλέον κουράστηκε να τους στηρίζει και έτσι έγινε αυτό που έγινε.
»Η κυβέρνηση που ήταν στην εξουσία, ήταν σίγουρο ότι δεν ενδιαφερόταν για τους πολίτες του Αφγανιστάν. Ζούσαν σε παλάτια, την ίδια στιγμή που ο λαός πάλευε με τη φτώχεια. Κάθε μέρα γίνονταν επεισόδια, δολοφονίες και τρομοκρατικές επιθέσεις. Αυτές τις ημέρες, από τότε που κατέλαβαν τη χώρα οι Ταλιμπάν, πρέπει να παραδεχτώ ότι δεν έχει υπάρξει ούτε ένας θάνατος. Ωστόσο, είναι και αυτή μία τακτική με την οποία προσπαθούν να πείσουν για τη στροφή στον τρόπο που διαχειρίζονται την εξουσία. Ωστόσο, είναι μόνο μια εικόνα, γιατί πολύ φοβάμαι ότι σύντομα θα δείξουν πάλι το παλιό πρόσωπό τους».
Η Ζαρίφα Γκαφάρι, η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Καμπούλ, δήλωσε στα διεθνή μέσα ενημέρωσης ότι φοβάται για τη ζωή της λόγω του αγώνα της για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών. Ποιο είναι το πιθανότερο σενάριο για τη μοίρα αυτών των γυναικών από εδώ και στο εξής;
«Αυτά που οι Ταλιμπάν βγήκαν και ισχυρίστηκαν στη συνέντευξη Τύπου, ότι δηλαδή θεωρούν τη γυναίκα κομμάτι της κοινωνίας και ότι θεωρούν πολύ σημαντικά τα δικαιώματά τους και ότι δήθεν θα μπορούν να εξακολουθήσουν κάποιες από αυτές να εργάζονται ακόμη και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δεν ισχύουν στην πράξη, γιατί όλα αυτά θα τα εφαρμόσουν με βάση τη Σαρία, τον ισλαμικό θρησκευτικό νόμο. Αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες από εδώ και στο εξής θα περάσουν πάρα πολύ δύσκολα, με πολύ έντονους περιορισμούς.
»Έχω επικοινωνία και με γυναίκες συγγενείς μου στο Αφγανιστάν και με μία ξαδέρφη μου που μέχρι πρόσφατα δούλευε στο αεροδρόμιο της Καμπούλ και με άλλες που σπούδασαν στο πανεπιστήμιο της πόλης ή γνωστές μου που είναι ακτιβίστριες και υπερασπιστές των δικαιωμάτων των γυναικών της χώρας. Όλες είναι φοβισμένες και από προχθές είναι σαν να θρηνούν για τη χαμένη τους ελευθερία.
»Αυτήν τη στιγμή, στη Χεράτ, στην τέταρτη μεγαλύτερη πόλη του Αφγανιστάν, που είναι στα σύνορα του Ιράν, εκεί από όπου μπήκαν οι Ταλιμπάν και εξουσίασαν τη χώρα κι εκεί που υπάρχουν πολύ ισχυρά κινήματα των γυναικών, μαζεύτηκαν εκπρόσωποί τους και ζήτησαν από τον εκεί αρχηγό των Ταλιμπάν να συζητήσουν για το τι θα γίνει από εδώ και στο εξής. Η απάντησή του ήταν: “Δεν σας δεχόμαστε. Προς το παρόν να πάτε στα σπίτια σας”. Αυτές είναι οι πραγματικές προθέσεις τους και αυτή είναι η αλήθεια».
Όλα δείχνουν ότι δυστυχώς η ιστορία επαναλαμβάνεται. Πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί στο άμεσο μέλλον το σκηνικό για τη λεηλατημένη χώρα αλλά και όλο τον κόσμο;
«Σύντομα θα δούμε σκηνές χάους και αποτροπιασμού μέσα στο Αφγανιστάν, γιατί οι Ταλιμπάν θα φανερώσουν ξανά τον παλιό και γνώριμο εαυτό τους. Επίσης, μέσα στη χώρα θα βρουν χώρο να εισχωρήσουν η Αλ Κάιντα και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις και δυνάμεις φιλικές προς τους Ταλιμπάν, που θέλουν να επικρατήσει ξανά ο σκοταδισμός. Ακόμη, το τρίτο που θα ακολουθήσει θα είναι η προσφυγιά. Μεγάλο “κύμα” προσφύγων από το Αφγανιστάν θα προσπαθήσει να φύγει από τη χώρα.
»Οι Αφγανοί είναι 6 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο και αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα έχουμε 25.000 και οι περισσότεροι είναι στο Πακιστάν (3 εκατομμύρια) και στο Ιράν (1,5 εκατομμύρια). Οι υπόλοιποι είναι στην Αυστραλία, στην Αμερική, στη Γερμανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, ένα πολύ μικρό ποσοστό (περίπου 2%). Οπότε από εκατομμύρια πρόσφυγες που θα βγουν από το Αφγανιστάν, οι περισσότεροι θα πάνε στις διπλανές χώρες, γιατί δεν θέλουν να φύγουν μακριά από την πατρίδα τους, με την ελπίδα ότι θα ξαναγυρίσουν.
»Η διαδρομή προς την Ελλάδα δεν είναι καθόλου εύκολη διαδρομή και το λέω και από προσωπική εμπειρία. Όμως, προφανώς και θα έρθουν και προς τα εδώ προκειμένου να σωθούν από τους Ταλιμπάν. Παρ’όλα αυτά δεν θα είναι εκατομμύρια οι πρόσφυγες που θα έρθουν, όπως λέγεται. Το πολύ να είναι κάποιες χιλιάδες και πάλι, επειδή δεν έχουν άλλη επιλογή, για να προστατευτούν.
»Ας μην ξεχνάμε, επίσης ότι αυτή τη στιγμή στην Τουρκία η ζωή των Αφγανών που βρίσκονται εκεί, έχει γίνει κόλαση. Τους συλλαμβάνουν και τους βασανίζουν, άρα δεν μπορούν να μείνουν ούτε εκεί, αφού υπάρχει ένας Ερντογάν που τους χρησιμοποιεί ως ένα “εργαλείο” πίεσης προς την Ευρώπη. Άρα η ρητορική κάποιων πολιτικών, η οποία δημιουργεί φόβο και μίσος απέναντι στους ανθρώπους που έχουν πληγεί από τους Ταλιμπάν, δεν είναι δίκαιη για κανέναν και επιπλέον είναι και επικίνδυνη. Αυτό που χρειάζεται, είναι όλοι να ενωθούν για να σταματήσουν τους Ταλιμπάν, γιατί αλλιώς είναι ικανοί να βλάψουν όλο τον κόσμο».
Τι ελπίζετε να συμβεί, έτσι ώστε το Αφγανιστάν να αναγεννηθεί μέσα από τις «στάχτες» του;
«Έχω περάσει πάρα πολλά από τους Ταλιμπάν, πολύ άσχημες καταστάσεις. Έχω χάσει έναν αδερφό και η υπόλοιπη οικογένειά μου είναι σκορπισμένη σε όλο τον κόσμο. Εγώ είμαι ο τελευταίος που έφυγα από το Αφγανιστάν, ο πατέρας μου έγινε πρόσφυγας στη Ρωσία, η μητέρα μου με έναν αδερφό και μία αδερφή μου έφυγαν για την Αυστραλία, άλλη μία αδερφή μου είναι στην Αμερική, δύο είναι στο Πακιστάν, μία στην Ινδία κι εγώ είμαι στην Ελλάδα. Δυστυχώς δεν είχαν όλοι οι γνωστοί και φίλοι μου την ίδια τύχη, γιατί γνωρίζω πολλούς που τους σκότωσαν και εκτέλεσαν μέλη της οικογένειάς τους.
»Παρ’όλα αυτά πραγματικά πιστεύω ότι η λύση δεν είναι ο πόλεμος. Η μοναδική ελπίδα είναι η νέα γενιά. Η νέα γενιά που έχει σπουδάσει και μπορεί να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο. Αυτή η γενιά δεν πρόκειται να δεχθεί τη γνωστή συμπεριφορά των Ταλιμπάν. Αυτή τη νέα γενιά θα την βρουν μπροστά τους. Θα είναι τα “σπίρτα” που θα σηκωθούν και θα “κάψουν” το σκοταδισμό των Ταλιμπάν».