Εμείς χωρίζουμε αλλά πώς το λέμε στα παιδιά;
Ζούμε σε μια εποχή μακρόχρονης και γενικευμένης κρίσης, κρίσης οικονομικής θεσμών άλλα και αξιών. Η κρίση πρωτίστως σημαίνει αναπροσαρμογή σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνική πραγματικότητα. Η οικογένεια, ως βασικό κύτταρο του κοινωνικού ιστού, διανύει μια μεταβατική φάση και ως ζωντανός οργανισμός χρειάζεται αναπροσαρμογή.
Το διαζύγιο αποτελεί έναν πολύ ισχυρό παράγοντα κινδύνου για τη δημιουργία κρίσης στην οικογένεια. Όπως κάθε κρίση παρουσιάζεται με ορισμένα συναισθηματικά χαρακτηριστικά που λίγο ως πολύ επηρεάζουν το κάθε μέλος και ιδιαίτερα τα παιδιά.
Το διαζύγιο βιώνεται ως μια διαδικασία πένθους, που εμπεριέχει μια σειρά αλλη- λοεπικαλυπτόμενων σταδίων: άρνηση, απώλεια, κατάθλιψη, θυμό και αμφιθυμία, επαναπροσδιορισμό της προσωπικής ταυτότητας και νέα σχέδια για τη ζωή.
Δεν υπάρχουν επομένως ανώδυνα διαζύγια και δεν υπάρχει περίπτωση τα παιδιά μιας οικογένειας να βγουν αλώβητα από μια τέτοια έντονη και συναισθηματικά φορτισμένη κατάσταση.
Με ψυχολογικούς όρους μιλώντας οι παρεμβάσεις των γονέων αλλά και των ειδικών (ψυχολόγων – συμβούλων γάμου – νομικών- δικαστικών αρχών –εκπαιδευτικών ) θα πρέπει να εστιάζουν στον περιορισμό της βλάβης (harmreduction) και την εν ευθέτω χρόνω αποκατάσταση των βλαβερών επιδράσεων του διαζυγίου στα παιδιά
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Πέρα από τις άμεσες συναισθηματικές επιπτώσεις του πένθους οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά στην συνθήκη ενός διαζυγίου βιώνουν μικρότερη οικονομική ασφάλεια, έχουν χαμηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις αλλά και μικρότερα ποσοστά απασχολησιμότητας ως νεαροί ενήλικες.
Από την άλλη μεριά παράγοντες όπως η ηλικία των παιδιών, ο χρόνος που μεσολάβησε απ το διαζύγιο, το γονεϊκό στυλ, η οικονομική σταθερότητα, η μορφή της γονικής σύγκρουσης πριν και μετά το διαζύγιο, είναι αποφασιστικής σημασίας για την ικανότητα προσαρμογής των παιδιών.
Να θυμάστε ότι η επανασύσταση της αρχικής οικογένειας είναι συχνά το φαντασιακό ζητούμενο των παιδιών ακόμη και με την παρέλευση δεκαετιών απ’ το διαζύγιο των γονιών τους.
ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Πολλές φορές οι γονείς εμπλέκουν τα παιδιά στις διαμάχες τους και επιχειρούν να τα έχουν συμμάχους στον “πόλεμο” εναντίον του άλλου γονέα.
Τα παιδιά όμως, σε μια τέτοια συνθήκη βιώνουν σύγχυση και συναισθηματικό διχασμό, καθώς σε κάθε επιλογή τους θα έχουν αναγκαστικά να αντιμετωπίσουν τα αφόρητα συναισθήματα του φόβου της απόρριψης αλλά και της ενοχής απέναντι στον ένα από τους δυο γονείς τους.
Ένα σημαντικό μήνυμα προς τους γονείς είναι να μην λησμονούν ότι οι άνθρωποι χωρίζουν από σύζυγοι και όχι από γονείς των παιδιών τους
Είναι επομένως απόλυτα απαραίτητο να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση των παιδιών από τους γονείς, στο βαθμό που μια τέτοια πρακτική προκαλεί έντονες συναισθηματικές συγκρούσεις και αναστέλλει τις διαδικασίες προσαρμογής τους στη μετά το διαζύγιο εποχή.
Ενισχυτικοί παράγοντες στην προσαρμογή των παιδιών είναι:
- H σωστή ενημέρωση από τους γονείς, ο διάλογος για το διαζύγιο και τις αιτίες του (αναλόγως φυσικά της ηλικίας τους) , ο περιορισμός στις διαμάχες των γονέων και η ικανότητα αυτού που έχει την επιμέλεια για ουσιαστική επικοινωνία, φροντίδα και επίβλεψη.
- H ποιότητα των σχέσεων του παιδιού με τους γονείς του πριν και μετά το διαζύγιο. Ειδικότερα, η σχέση του παιδιού με τον γονέα που φεύγει είναι ιδιαίτερα σημαντική. Η ασυνεπής και σπάνια επικοινωνία μπορεί να ερμηνευθεί ως έλλειψη αγάπης και ενδιαφέροντος.
- Η ενσυναισθητική στάση (που σημαίνει την ικανότητα των γονέων να μπαίνουν στη θέση των παιδιών τους και να βιώνουν τα συναισθήματα τους), και η ανοιχτή ακρόαση χωρίς κριτική απέναντι στα επώδυνα συναισθήματα των παιδιών τους.
- Η σταδιακή αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας και η έμπρακτη διαβεβαίωση των πραγματικών αισθημάτων της αγάπης απέναντι στα παιδιά, που είναι ίσως η λυδία λίθος για την ομαλή ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη.
Μπλέτσος Κων/νος – Ψυχολόγος PhD (c), Msc , BA
Ψυχιατρική Παίδων Εφήβων Σισμανόγλειο – Αμ. Φλέμινγκ ΓΝΑ
Εισηγητής σε θέματα Ψυχολογίας του Ανοικτού Ιδρύματος Εκπαίδευσης.
Ανατολής 9-15 Νεα Ιωνία Αττικής