Με τους άλλους «ανοιχτός», με μένα «κλειστός». Γιατί;

Το ερώτημα θέσαμε στην ψυχοθεραπεύτρια Βασιλική Παπαναστασίου, που μας εξήγησε τις αιτίες του προβλήματος και μας υπέδειξε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε:

Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι που είναι ανοιχτοί και ιδιαίτερα επικοινωνιακοί σε κοινωνικές εκδηλώσεις, δυσκολεύονται στην «από κοντά» επικοινωνία, ακριβώς επειδή η επικοινωνία από κοντά εμπεριέχει διαφορετικές δεξιότητες από αυτές που είναι απαραίτητες για την κοινωνικότητα ή τη δημιουργία νέων γνωριμιών.  Το να είναι κανείς ανοιχτός και επικοινωνιακός στο κοινωνικό του περιβάλλον δεν σημαίνει ότι είναι επικοινωνιακός σε μία πιο κοντινή συναναστροφή, ούτε απαραίτητα συνεπάγεται υψηλή αυτοεκτίμηση. Ένας ανοιχτός στις κοινωνικές τους συναναστροφές άνθρωπος μπορεί να νιώθει ανασφαλής μέσα σε μια πιο προσωπική σχέση.

Για παράδειγμα ο φόβος της έκθεσης του εαυτού πολλές φορές λειτουργεί ανασταλτικάστο να είμαστε ανοιχτοί στην ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους. Πίσω από αυτόν τον φόβο, σε πολλές περιπτώσεις, κρύβεται η ανάγκη αυτοπροστασίας. Αυτό δεν σημαίνει έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας στη σχέση με τον άλλον. Κάποιος μπορεί να χρειάζεται να νοιώσει ασφάλεια πριν εκτεθεί περισσότερο. Το πότε και πώς θα μπορέσει να εκφραστεί πιο ελεύθερα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: Από τα βιώματα και τα όνειρα της ζωής του, τις προσωπικές αξίες και πεποιθήσεις), την οικογένεια (τη δυναμική της και την ιστορία της),  το κοινωνικό  περιβάλλον (τα «πρέπει» και τους κανόνες, τις μόδες και τις τάσεις, την καταγωγή και την κοινωνική τάξη)  και ακόμα από την χώρα καταγωγής και τη δική της ιστορία καθώς και από τη θέση που παίρνουν τα άτομα (εκτιμώντας τις ρίζες τους, τον εαυτό τους, τις πεποιθήσεις τους και τα οράματά τους) μέσα σε ένα «παγκόσμιο» κοινωνικό περιβάλλον.

Επιπλέον για να μπορέσουμε να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά με έναν άλλον άνθρωπο, να του μιλήσουμε ελεύθερα, να του «ανοιχτούμε» και να τον αφήσουμε να κοιτάξει μέσα μας, πρέπει να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και να ξέρουμε πως κανένα από τα συναισθήματα μας δεν είναι για πέταμα. Σε δεύτερο επίπεδο χρειάζεται να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας και να τα εμπιστευόμαστε, πέρα από το «τι πρέπει» και τι «δεν πρέπει» να αισθανθούμε. Η ουσιαστική ή «από κοντά» επικοινωνία, χρειάζεται αυτογνωσία, εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και στα συναισθήματά μας, αποδοχή του εαυτού μας και του άλλου, απελευθέρωση από «πρέπει» και κοινωνικά στερεότυπα, αλλά και ειλικρινή ανταλλαγή.

Το στήσιμο νέων σχέσεων και η δημιουργία νέων φίλων χρειάζεται κατ’ αρχήν συμφιλίωση (και όχι καταπολέμηση) των όποιων συναισθημάτων μας. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να καταπολεμήσουμε αυτό που κάνει ή είναι ο άλλος. Όταν αρχικά πλησιάζουμε κάποιον, τον πλησιάζουμε διερευνητικά, οδηγούμενοι από ασυνείδητες λειτουργίες με σκοπό τη γνωριμία. Κανείς δεν γνωρίζει εάν αυτή η πρώτη επαφή θα εξελιχθεί σε ουσιαστική επικοινωνία και σχέση.

Για να καταφέρουμε να χτίσουμε ένα τέτοιο πλαίσιο εμπιστοσύνης χρειάζεται καταρχήν η κατανόηση και η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και στα συναισθήματά μας, η αποδοχή πάνω από όλα της δικής μας διαφορετικότητας. Έπεται η αποδοχή του άλλου ως διαφορετική προσωπικότητα από μας. Στη σχέση εμπιστοσύνης μπορεί ο καθένας να μιλήσει , ως διαφορετική ύπαρξη, χωρίς να απειλείται από την απόρριψη του άλλου και χωρίς να χρειάζεται ο άλλος να δεχθεί απαραίτητα αυτό που ακούει.. Πρώτα από όλα χρειάζεται να μάθει κανείς να ακούει…. χωρίς κριτική και χωρίς να μπαίνει  σε θέση μάχης προετοιμάζοντας από πριν τις απαντήσεις του.

Η «από κοντά» επικοινωνία  προϋποθέτει  την κατανόηση του εαυτού μας και των αναγκών του, την επαφή με τα συναισθήματά μας και την αξιοποίησή τους στη σχέση με τον «άλλον», τη δυνατότητα να μπορούμε να δίνουμε / όσο και να ζητάμε, να αποδεχόμαστε / όσο και να αρνούμαστε.

Αυτό μπορούμε να το πετύχουμε με λίγους νομίζω ανθρώπους . Με αυτούς με  τους οποίους θα επιδιώξουμε μία σχέση εμπιστοσύνης και ειλικρινούς φιλίας και είναι πάντα αμφίδρομο και συνεχές , δεν εξαρτάται μόνον από έναν. Δεν είναι αποτέλεσμα, ή ένας στόχος. Είναι μέρος μίας συνεχούς διεργασίας, στην οποία επενδύουμε και κοπιάζουμε για αυτήν, με προϋποθέσεις την αγάπη, την αποδοχή του εαυτού αλλά και του άλλου για αυτό που ΕΙΝΑΙ και όχι για αυτό που ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ.